Tel Awiw – Jaffa - wprowadzenie

Jaffa (lub Jafa) to obecnie jedna z dzielnic Tel Awiwu, która do 1949 roku funkcjonowała jako osobne miasto. Tutejszy port znany był już w starożytności. Wzmianki o Jaffie pojawiają się m. in. w Biblii – to stąd w swą podróż wyruszył prorok Jonasz uciekając od zadania powierzonego mu przez Boga.

Do czasu otwarcia portu w Hajfie, Jaffa była głównym portem w Ziemi Świętej, do którego przybywały statki z żydowskimi imigrantami chcącymi osiedlić się w Palestynie. Na początku XX wieku część z nich założyła na obrzeżach Jaffy nowe osiedle, które dało początek obecnemu Tel Awiwowi.

Najważniejsze atrakcje turystyczne Jaffy to meczet Mahmudija, wieża zegarowa oraz rzymskokatolicki kościół św. Piotra, gdzie msze odprawiane są również w języku polskim.

Dzisiejsza Jaffa to przede wszystkim dzielnica artystów i rzemieślników, a także miejsce gdzie na pchlim targu można po okazyjnej cenie kupić meble i antyki. Jaffę warto odwiedzić również ze względów kulinarnych – część portowych magazynów została zamieniona na kawiarnie i restauracje. To tutaj znajduje się najsłynniejsza piekarnia w Tel Awiwie oraz podobno najlepszy hummus w całym Izraelu, ale o tym w kolejnym poście.

Kocia perspektywa

Wątek niekoniecznie kulinarny, ale przedstawiający ważną część izraelskiej rzeczywistości. Odetchnąć z ulgą mogą Ci, którzy po przeczytaniu tytułu obawiali się, że post będzie poświęcony szokującym izraelskim praktykom kulinarnym z wykorzystaniem kotów.

W Izraelu na każdym kroku można natknąć się na koty – domowe i półdzikie, w najróżniejszych kolorach i wzorach. Oto fotki najbardziej interesujących przedstawicieli tego gatunku.

Bliźniacy

Hipster

Ja tu pilnuję

King of the jungle

Rudy rydz

Siesta

Stylowe akcesoria

Kto powiedział, że kipa musi być nudna?

Koszerny czyli jaki?

Jakie dania są koszerne a jakie nie? Czy wszystkie restauracje w Izraelu serwują koszerne jedzenie? 

Będąc w Izraelu nie sposób uciec od pojęcia koszerności, ściśle związanego z judaizmem. Mimo, iż nie wszyscy obywatele Izraela to Żydzi i nie wszyscy Żydzi to osoby religijne, przepisy kaszrut przestrzegane są we wszystkich izraelskich instytucjach państwowych.

Najprościej rzecz ujmując – potrawa koszerna to taka, która została przygotowana zgodnie z zasadami prawa żydowskiego (halachy). W judaizmie występuje bowiem podział na pokarmy dozwolone (koszer) oraz zakazane (trefne). Halacha nie tylko dzieli produkty na te, które można spożywać, ale również określa reguły ich przygotowania i przechowywania. Zasady te wywodzą się z Tory, a ich szczegółowe interpretacje zostały spisane w Misznie i Talmudzie.

Fakt, iż restauracja serwuje typowe żydowskie dania nie oznacza automatycznie, że są one koszerne. Koszerne mogą być także potrawy kuchni włoskiej, japońskiej czy też chińskiej, jeśli tylko zostały przygotowane zgodnie z zasadami obowiązującymi w judaizmie. Bardzo często w Izraelu (i nie tylko) lokale gastronomiczne informują swoich klientów o posiadaniu odpowiedniego certyfikatu (wydawanego przez rabina) poświadczającego, że oferowane produkty są koszerne. 

Kilka podstawowych zasad dotyczących koszerności:

1. Zakaz spożywania mięsa, mleka i jaj określonych zwierząt.

Dozwolone jest spożywanie mięsa zwierząt, które mają rozdwojone kopyta i przeżuwają pokarm, czyli takich jak krowa, koza czy tez owca. Do zwierząt zakazanych zalicza się konie, świnie i króliki.

Zwierzęta wodne są koszerne gdy mają płetwy i łuski (np. śledź, łosoś, tuńczyk czy też karp). Niekoszerne są zatem owoce morza takie jak krewetki, małże, homary i kraby, a także niektóre ryby, np. węgorz, który łusek nie posiada.

Wśród ptaków dozwolone jest jedzenie kur, gęsi, kaczek a także indyków.

2. Zakazane jest również spożywanie niektórych części ciała zwierząt uznanych za koszerne, np. nerwu kulszowego i sąsiadujących z nim naczyń krwionośnych.

3. Te zwierzęta, które można spożywać powinny zostać zabite w określony sposób, zgodny z prawem żydowskim. Cała krew musi być odsączona lub odparowana z mięsa przed spożyciem.

4. Mięso i mleko nie mogą być spożywane razem. Naczynia, które miały kontakt z mięsem nie mogą być używane do produktów mlecznych. W kuchni koszernej wyróżnia się również produkty neutralne (parwe) takie jak produkty roślinne, jaja, ryby i miód, które mogą być łączone z produktami mięsnymi czy też mlecznymi.

A na koniec kilka ciekawostek:

Klej na izraelskich znaczkach jest koszerny.

Pojęcie koszerności odnosi się również do wina. Produkcja takiego trunku może być wykonywana tylko i wyłącznie przez religijnych Żydów (z wyłączeniem kobiet). Koszerność wina musi być potwierdzona odpowiednim certyfikatem.

Izraelu funkcjonuje 180 lokali McDonald’s – ponad 50 z nich to restauracje koszerne. Od zwykłych McDonaldsów różnią się kolorem tła – zamiast czerwonego jest niebieskie. 

Koszerny MacDonald’s, Tel Awiw

Koszerny MacDonald’s, Jerozolima

Witamy w Izraelu - Bruchim habaim

Bruchim habaim le-israel, czyli witajcie w Izraelu, kraju będącym niezwykłą mieszanką różnych kultur, tradycji i religii.

Popijając sojowe latte w jednej z wielu kawiarni w Tel Awiwie,  kupując organiczną żywność na targu HaCarmel czy też maszerując w corocznej czerwcowej paradzie równości, łatwo zapomnieć, że jest się na Bliskim Wschodzie.

Położony na kontynencie azjatyckim Izrael kulturowo bliski jest Europie. Kraj ten bierze np. udział w konkursie Eurowizji czy też w eliminacjach do Mistrzostw Europy w piłce nożnej. Izrael może poszczycić się niezwykle innowacyjną gospodarką, tysiącami firm z dziedziny hi-tech, a także największą liczbą muzeów przypadającą na jednego mieszkańca. Gdy jednak wyjdziemy na gwarne ulice na ulice Tel Awiwu raczej nie odniesiemy wrażenia, że znajdujemy się w uporządkowanych Niemczech czy też w spokojnej Szwecji.

Z pewnością klimat (rozumiany jako warunki meteorologiczne jak i obyczaje mieszkańców) sprawi, że być może poczujemy się jak na południu Europy, jednak widok młodych  żołnierzy i żołnierek, przechadzających się po ulicach z zawieszonymi na ramieniu karabinami, przypomni nam, że nie jesteśmy w bezpiecznej Europie. 

Akka, Izrael

Tel Awiw

Jerozolima

Tel Awiw-Jaffa

Izrael nie poddaje się jednak żadnym klasyfikacjom, głównie dlatego, że zamieszkują go ludzie pochodzący ze wszystkich stron świata. 

Jego powierzchnia porównywalna jest do województwa zachodniopomorskiego. Obecnie kraj ten zamieszkuje 7,8 mln ludzi , z czego 75% stanowią Żydzi, pozostali mieszkańcy to w większości  Arabowie (17,4%). Izrael to również państwo stosunkowo młode. Gdy 14 maja 1948 r. proklamowano jego niepodległość, jedynie 35% zamieszkujących nowo powstały kraj Żydów, przyszło na świat na terytorium Palestyny. Dziś tzw. sabra, czyli osoby urodzone w Izraelu stanowią prawie trzy czwarte wszystkich Żydów. Pozostali, czyli imigranci określani są mianem olim.

Osadnictwo żydowskie w Palestynie w czasach nowożytnych rozpoczęło się pod koniec XIX wieku. Przed 1880 r. populacja Żydów w Palestynie wynosiła 25 tys. osób. Większość z nich żyła w Jerozolimie - byli to głównie ortodoksyjni Żydzi, którzy wyemigrowali do Palestyny, by zostać pochowanymi na Ziemi Świętej.

Pod koniec XIX i na początku XX wieku na masową skalę emigrowali do Palestyny Żydzi z Rosji i Europy Wschodniej. Poszczególne fale żydowskich imigrantów określane były mianem aliji. Do 1939 roku wyróżniono ich pięć, czwarta z nich – w latach 1924-1929, składała się głównie z osadników przybyłych z Polski.

W latach 50-tych XX wieku do Izraela przybyli kolejni emigranci - ocaleni z Holocaustu Żydzi europejscy, a także całe społeczności żydowskie z Libii, Jemenu i Iraku. W kolejnych latach przybyli Żydzi z krajów północnej Afryki  (Maroka i Tunezji) oraz Etiopii. W latach 80-tych i 90-tych szczególnie duża fala emigrantów napłynęła do Izraela z ZSRR, a potem Rosji.

Tak duża liczba imigrantów wywarła szczególny wpływ również na izraelską kuchnię, która dziś łączy w sobie elementy kuchni bliskowschodniej, europejskiej i afrykańskiej.