Sabra - urodzony w Izraelu

Szorstcy i twardzi na zewnątrz, słodcy i delikatni w środku – tak niekiedy mówią o sobie Izraelczycy. Urodzony na ziemi Izraela Żyd określany jest mianem sabra – w języku hebrajskim cabar. Nazwa ta pochodzi od kaktusa (znanego w Polsce jako opuncja), którego owoce za zewnątrz pokryte są kolcami i grubą skórą, pod którą skrywają słodkie  i delikatne wnętrze.

Kaktus – opuncja – w Izraelu nazywany cabar

Gdy w 1948 roku Dawid Ben Gurion odczytywał w Tel Awiwie deklarację niepodległości, osoby określane jako sabra stanowiły tylko 35 % populacji. Obecnie, do tej kategorii można zaliczyć już 75% mieszkających w Izraelu Żydów.

Jak bardzo zmienił się Izrael od czasu powstania pokazują też inne statystyki prezentowane przez Główny Urząd Statystyczny. W 1948 roku państwo to liczyło 806 000 mieszkańców. Dziś w Izraelu żyje 8,36 mln ludzi, 75% z nich stanowią Żydzi, 20,1 % Arabowie. Największe miasto – Tel Awiw – Jaffa liczyło wówczas 100 tys. mieszkańców. W swoje sześćdziesiąte siódme urodziny Izrael ma już 14 takich miast.

Kalendarz w Izraelu

Będąc w Izraelu należy przyzwyczaić się do innego sposobu wyznaczania świąt oraz rocznic historycznych. Po pierwsze – święta państwowe i religijne mają charakter ruchomy i każdego roku wypadają o innej porze. Po drugie - wg kalendarza żydowskiego nowa doba zaczyna się już po zachodzie słońca - np. szabat (dzień wolny od pracy) rozpoczyna się w piątek wieczorem i kończy w sobotę po zapadnięciu zmroku.

Podobnie rzecz ma się z Dniem Niepodległości.

Przygotowania do Dnia Niepodległości w Izraelu

Dzień Niepodległości w Izraelu 

14 maja 1948 roku Dawid Ben Gurion w Domu Dizengoffa w Tel Awiwie odczytał tekst Deklaracji Niepodległości oznajmującej powstanie państwa Izrael. Po zakończeniu uroczystości powstała Tymczasowa Rada Państwa, na czele której stanął Chaim Weizman oraz Rząd Tymczasowy z Dawidem Ben Gurionem na czele.

Dla osób posługujących się kalendarzem słonecznym powstanie Izraela  zostało proklamowane 14 maja 1948, ale wg kalendarza żydowskiego odbyło się to 5 dnia miesiącia ijar 5708 roku. W tym roku  5 dzień miesiąca ijar wypada 23 kwietnia, a zatem to w najbliższy czwartek będziemy obchodzić  najważniejsze święto państwowe w Izraelu.

Spacerem po Neve Tzedek - Tel Awiw

Niska zabudowa, wąskie uliczki, modne butiki i eleganckie kawiarnie – to tylko kilka elementów, które charakteryzują najstarszą dzielnicę Tel Awiwu – Neve Tzedek.  Jeszcze kilkadziesiąt  lat temu, miejsce uznawane dziś za jedno z najbardziej snobistycznych i modnych rejonów Tel Awiwiu, pełne było domów nadających się jedynie do rozbiórki. W latach 60-tych XX wieku planowano nawet wyburzenie części budynków i stworzenie na ich miejscu nowoczesnego osiedla pełnego drapaczy chmur. Plany te na szczęście nie zostały zrealizowane i w latach 80-tych rozpoczęto renowację dzielnicy. Dużym impulsem dla „odrodzenia się” Neve Tzedek było także powstanie centrum kultury im. Suzanne Dellal, w którym niedawno koncertowała  Kayah.

Tel Awiw – kolorowe mozaiki przy Centrum im. Suzanne Dellal

Tel Awiw – Neve Tzedek 

Główna ulica – Shabazi Street to obecnie popularne miejsce spacerów. Warto zatrzymać się tu w dwóch miejscach – położonej w pobliżu centrum kultury restauracji Suzanna oraz w lodziarni Anita. Na ulicy działają aż 3 filie tej lodziarni, w tym jedna czynna również w szabat. Mała porcja lodów kosztuje co prawda 15 szekli, lecz do małych bynajmniej nie należy. 

Tel Awiw – Neve Tzedek - synagoga z 1913 roku

Neve Tzedek - księgarnia na świeżym powietrzu

Pesach sameach!

Pesach sameach, czyli wesołego Pesach!

W tym roku obchody żydowskiego święta Pesach i chrześcijańskiej Wielkanocy  niemalże zbiegają się w czasie. Oba święta są ruchome: pierwsze  - wyznaczane jest wg kalendarza księżycowego i wypada 15 dnia miesiąca nisan (w tym roku jest to 3 kwietnia), drugie – obchodzone jest zawsze w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca.

Upamiętniające wyjście z niewoli egipskiej święto Pesach nieco inaczej obchodzone jest w Izraelu i w diasporze. W Izraelu trwa 7 dni, z których pierwszy i ostatni mają najbardziej uroczysty charakter. Pozostałe dni traktowane są jako tzw. półświęta, w czasie których dozwolone jest wykonywanie lekkiej pracy, a firmy i instytucje państwowe pracują „na pół gwizdka”. W diasporze świętowanie trwa nieco dłużej i dotyczy dwóch pierwszych i dwóch ostatnich dni Pesach.

W pierwszy wieczór Pesach w gronie rodzinnym spożywa się uroczystą kolację (seder), w czasie której odczytuje się fragment księgi dotyczący wyjścia z Egiptu. Przez wieki Żydzi żyjący w diasporze kończyli to spotkanie życzeniem: „Przyszłego roku w Jerozolimie”, podkreślając swoją tęsknotę za utraconą ojczyzną.

Żydowskie święto Pesach i chrześcijańską Wielkanoc łączy również tradycja przedświątecznych porządków. W kulturze żydowskiej dokładne wysprzątanie domu przed Pesach jest wymogiem religijnym, gdyż w czasie święta obowiązuje zakaz spożywania,  a nawet posiadania w mieszkaniu chleba na zakwasie. Konieczne zatem jest oczyszczenie wszystkich pomieszczeń, w tym naczyń i wszelkich zakamarków z jakichkolwiek okruszków.

Co ciekawe, tradycja ta przestrzegana jest również w większości sklepów spożywczych w Izraelu. W trakcie trwania Pesach półki sklepowe, na których zazwyczaj znajdują się wyroby na zakwasie są zasłonięte.

Zasłonięte półki w sklepie spożywczym

Dozwolone jest natomiast jedzenie specjalnie przygotowanej na tę okazję macy, czyli niezakwaszonego chleba wypiekanego z mąki i wody.

Maca